Be Happy Vinti: Dąbrówno na Warmii, cz.1

Dąbrówno - kto zna? My odwiedzamy jest stosunkowo często, choć nie jest znowu aż tak blisko. Sentymenty. Miejscowość rodzinna Marka. Wpadamy tam do teściowej.

Dąbrówno ma ponad 600-letnią historię. Wszystko zaczęło się od zbudowania tu przez Zakon Krzyżacki tutaj zamku w 1319 roku. Zamek był siedzibą wójta krzyżackiego. Przy zamku powstała osada, która w 1326 roku otrzymała prawa miejskie z rąk komtura Luthra von Braunshveig. Co ciekawe, Dabrówno było miastem do 1945 roku, kiedy to w wyniku działań wojennych zostało zniszczone 80% tej miejscowości.

Dawniej przez Dabrówno przebiegał szlak handlowy z Mazowsza do Elbląga i Gdańska. Dziś to wieś gminna, która znana jest głównie turystom ze względu na malownicze położenie pomiędzy dwoma jeziorami: Dąbrowa Mała i Dąbrowa Wielka. My zwykle odwiedzamy plażę i pomost na Dąbrowie Wielkiej, czasem też po tym jeziorze pływamy żaglówką.

W ubiegłą sobotę trochę więcej uwagi poświęciliśmy drugiemu z jezior - Dąbrowie Małej, po którym z kolei bywa, że pływamy łódką, kajakiem lub po prostu spacerujemyc małą, skromną, ale uroczą "promenadą". W sobotę natknęłyśmy się z Klaudusią nawet na parę młodą, która właśnie miała swoją ślubną sesję.

Bogata historia Dąbrówna spisana została m.in. w trzech interesujących publikacjach, które udało nam się nabyć u nas, w toruńskim antykwariacie. Polecamy, jeśli będziecie zainteresowani:

1. Kronika Miasta Dąbrówna, Moja Biblioteka Mazurska, Dąbrówno 2003.

2. Helmuth Meye, Dzieje Miasta Dąbrówna w Prusach Wschodnich 1326-1926, wydana tym samym nakładem co wyżej.

3. Dąbrówno. Gilgenburg, którego nie ma... - wydanie albumowe z unikatowymi fotografiami archiwalnymi, Dąbrówno 2000.

Pierwszym, znanym z dokumentów, rycerzem Zakonu Krzyżackiego związanym z Dąbrównem był Beringer von Meldungen, prowizor domu Ilienburg. Taką nazwę nosi właśnie miejscowość położona pomiędzy dwoma Dąbrowami w akcie z 1316 roku. W dokumencie z 1325 roku miasto nazywa się - Ilginburg. Rok później - Yilenburg, zaś w 1397 - Ilgenburg.

Funkcjonująca do II wojny światowej nazwa miasta - Gilgenburg pojawia się w aktach dopiero na początku XV wieku. Pierwotną nazwę miasta należy wywodzić od pruskiego słowa "ilgis" (długi) i wiązała się ona, jak można przypuszczać, od kształtu okalających tę miejscowość jezior. W języku łacińskim miasto nazywało się Liliopolis.

Zabudowania, które widać na zdjęciach, np. poniżej znajdujący się Urząd Gminy Dąbrówno to w większości jednak budynki zbudowane w latach powojennych XX wieku. Architektura ówczesnego miasta była znacznie bardziej bogata, ale choć miasto wielokrotnie podlegało zniszczeniom, to do największego spustoszenia doszło tu w roku 1945, kiedy po wydarzeniach zimowych miesięcy tego roku, wojska niemieckie nie broniły już miasta i opuściły je. Podobnie jak i większość ludności cywilnej - przed wkroczeniem Rosjan.

Ludność miasta spadła wtedy z 1678 do 427. Żołnierze Armii Czerwonej zniszczyli 80% zabudowy miasta, z czego głównie ucierpiały budynki wokół rynku. Z pierzei rynkowych pozostała jedynie wąska, zachodnia. W ruinę zamieniony został też pałac i większość XIX- i XX-wiecznej zabudowy w uliczkach. Dąbrówno też utraciło swoją łączność komunikacyjną ze światem, bo żołnierze Armii Czerwonej zdemontowali i wywieźli tory oraz urządzenia linii kolejowej Samborowo-Turza Wielka, która funkcjonowała tu od 1910 roku.

Powyżej dawny Hotel Germania.

Przez wieki społeczność miejscowa stanowiła mozaikę narodów. Dominowali oczywiście Niemcy i Polacy, ale liczną grupę stanowili tu także Żydzi. To Ci ostatni wznieśli swoją bożnicę, której niszczejący od wielu już lat budynek znajduje się 100 metrów od rynku i mija się go po prawej stronie jadąc od Działdowa do centrum miejscowości. Oto i on poniżej na zdjęciu.

Przy drodze z Działdowa wiodącej do centrum Dąbrówna i dalej do Ostródy widoczny budynek dawnego ośrodka zdrowia wraz z mieszkaniami, w którym jeszcze dziś mieszka babcia Klaudii, mama Marka.